GİRİŞ
İdrarda kan görülmesi tıbben hematüri olarak adlandırılır. İdrarda nedeni açıklanamayan hematüri olması mesane kanserini düşündürür. Mesane tümörleri kimyasal maddelerin kansere neden olduğunu gösteren en iyi örneklerdendir. ABD’de yıllık 50.000 kişi mesane kanserinden etkilenmekte ve 10.000 kişi bu hastalıktan ölmektedir. Yaşla birlikte görülme sıklığı da artar. Ortalama görülme yaşı 68’dir. 68 yaşın altındaki mesane kanserli sayısı da önemlidir. 30 yıldan uzun bir süredir mesleki olarak boya ve lastik sanayi artıklarına maruz kalma ve sigara içimi mesane kanseri gelişmesinde önemli nedenlerdendir. Erkeklerde daha sık görülür (erkek kadın oranı 3/1).
Mesane:
Mesane üriner sisteme ait kaslı bir organdır. Ana görevi idrar depolamaktır.
Mesane Kanserleri:
Mesanede birçok kanser türü gelişebilir ancak en sık değişici epitel hücreli mesane tümörleri ile karşılaşırız. Diğer mesane kanserleri epidermoid karsinom, adenokarsinom, sarkom ve metastatik karsinomlardır.
Mesane kanserinin belirtileri nelerdir?
En önemli bulgu ağrısız kanlı işemedir. Bu genellikle olguların 2/3’ünde mevcuttur ve total hematüridir (işeme boyunca devam eden hematüri). Olguların 1/3’ünde hematüri mikroskobik inceleme veya kimyasal kalitatif analiz ile saptanır. Sık, sancılı işeme, düşük mesane kapasitesi ve ağrı da eşlik edebilir. Mesane kanserlerinin hiçbir semptom veya gözle görünür idrarda kan olmadan da bulunabileceği akılda tutulmalıdır.
Mesane kanserleri çocuklarda gelişir mi?
Çocuklarda enderdir. Genellikle 60’lı yaşlar ve üstünde sıktır. Erken 40’lı yaşlarda da karşılaşılır. Erkeklerde kadınlardan daha sıktır (2:1) nevarki son 30 yıldır kadınlar arasında sigara kullanımı yaygınlaştığı için kadınlarda da görülme şansı artmıştır.
Mesane kanserine neden olan çevresel ve mesleki risk faktörleri nelerdir?
Sigara içenlerde mesane kanseri gelişme riski içmeyenlere göre 2-3 kat daha fazladır. Boya, metal, deri, tekstil ve organik kimyasallarla çalışan işçiler risk altındadırlar. Bunların dışında birtakım ilaçlar ve kimyasal maddeler de sorumlu tutulmuş ancaktıbben mesane kanseriyle olan ilişkileri tam olarak kanıtlanmamıştır. Bunlar kafein, tatlandırıcılar, saç boyası ve diyettir (vitamin Adan düşük beslenme)’dir.
Mesane kanseri tanısı nasıl konur?
Mesane’nin ışıklı teleskop benzeri bir aletle sistoskopisi ve mesane biyopsisi primertanı işlemidir.
Tüm mesane tümörleri malign (kanseröz) müdür?
Hayır, benign (iyi huylu) mesane tümörleri de vardır ancak %90’ı malign (kötü huylu – kanserözdürler)
Mesane kanserinin evrelemesi ne demektir?
Kanserin ne kadar büyüdüğü ve yayıldığının saptanmasıdır. Kanser sadece mesanenin içteki tabakasında mı sınırlı, mesanenin kas tabakasına ilerlemiş mi veya çevre ve uzak dokulara (akciğer, karaciğer gibi) sıçramış mı? Evrelemede kullanılan yöntemler bımanuel muayene, TUR veya biyopsi, IVP, bilgisayarlı tomografi, karaciğer ve kemik taramaları, göğüs filmi, böbrek fonksiyonları ve kan testleridir. Tedavinin planlanmasında evreleme çok önemlidir.
Mesane kanserinde erken tanı koymak için prostat kanserindeki PSA gibi bir tarama testi var mı? Ne yazık ki yok.
Mesane kanseri nasıl tedavi edilir?
Mesane kanserinin tedavisi birçok farklı faktörü içerir (yaş, sağlık durumu, evre), tedavide cerrahi girişim köşe taşıdır. En önemli konu evredir, yüzeyel, tüm mesane yüzeyini kaplaması veya kas tabakasını kaplamış olması tedaviyi yönlendirecektir. Yüzeyel mesane kanserleri için: Transüretral rezeksiyon (TUR) ve mesane içine ilaç tedavisi.
İnvaziv (derin) mesane kanserleri için:
Tümörün açık cerrahi ile çıkarılması, eğer mesanenin
tümü çıkarıliyorsa üriner diversiyon ameliyatı.
Hematürisi olan her hasta ürolojik olarak değerlendirilmeli midir?
Evet. Özellikle hematürinin nedeni belli değil, ağrısız ve hasta 50 yaşın üstünde ise çok önemlidir. Sigara içenlerde mesane kanseri olasılığı daha yüksektir. Ağrısız hematüri başka bir sebep gösterilmediği sürece mesane kanserini düşündürür.
Mesane kanserinin tedavisi Yüzeyel tümörlerde
Yüzeyel mesane kanserinin tedavisinin 3 amacı vardır.
1) Tümörü yok etmek.
2) Tümörün tekrar nüks etmemesi için koruma sağlamak.
3) Tümörün mesanenin kas tabakalarına ilerlemesini ve bölgesel lenf bezlerine sıçramasını engellemek.
Transüretral rezeksiyon evre T1, Ta ve Tis lezyonları gidermede birincil tedavidir. Nevarki başlangıç tedavisinden sonra hastaların %40-80’inde bu tümörler nüks eder. Yüzeyel tümörlerdeki yüksek nüks oranları sebebiyle TUR’a yardımcı mesane içine uygulanan sitotoksik ve immünomudulator ilaçlar kullanılmaktadır. Mesane içine uygulanan yardımcı ilaç tedavisinin hastalar için potansiyel faydaları vardır. Günümüzde en çok kullanılan BCG’dir. Diğer sık kullanılanlar doksorubisin, mitomisin-C ve Thiotepa’dır.
İnvaziv
Radikal sistektomi (mesanenin çıkatılması) kasa ilerlemiş mesane tümöründe standart tedavidir. Bu ameliyatta pelvik lenf bezleri, mesane, prostat ve seminal veziküller çıkarılır, idrar drenajı için üriner diversiyon yapılır. 5 yıllık hayatta kalım tümörün evresi, mesanedeki derinliği ve lenf bezi tutulumuna bağlı olarak değişmekle birlikte %50-80 arasındadır. Tedavide başarısızlık genellikle uzak metastazlara başlıdır. Sistektomi ve diversiyon dışında sınırlı sayıda başka tedavi seçenekleri de vardır.
A. Transüretral Rezeksiyon. Sınırlı kas invazyonu olan küçük mesane tümörlü hastalarda TUR kabul edilebilir
tedavi seçeneklerindendir.
B. Segmental Rezeksiyon. 2 cm’in altındaki küçük tümörlerde yapılabilir.
C. Basit Sistektomi. Günümüzde ender yapılmaktadır.
Basit sistektomi, lenf bezlerinin ne derecede tutulduğu konusunda fikir vermez.
D. Neoadjuvan tedavi (Yardımcı tedavi). Yaşam beklentisini arttırmada yardımcı olabilir.
SİSTOSKOPİ
Mesanenizin rutin ağrısız bir muayenesidir. Güçlü bir ışığı olan, teleskopa beneyen bir alet olan sistoskop ile doktor mesanenizin içini görebilir. Sistoskopi, mesanenizin genel olarak değerlendirilmesi, böbrek üretra rahatsızlıklarının tanısında kullanılır. Sistoskopi aynı zamanda mesane dokusundan biyopsi almak, taşları çıkarmak ve böbreğin özel filmlerini almak için de kullanılır. Sistoskopi muaynehanede ya da bir hastanede yapılabilir.Doktorunuz siziniçinhangisinin en iyi olacağına karar verecektir.
SİSTOSKOPİK ANATOMİ
Sistoskopi, doktorunuza direk olarak mesanenizi gözleme imkanı verir. Erkekler ve kadınlar idrarlarını üretradan dışarı atarlar. Kadınların üretrası erkeklerinkinden daha kısadır. Sistoskopi kadınlar için daha kolaydır ve genellikle topikal anestezi gerektirir. Erkek üretrası daha uzun ve daha komplikedir. Prostat bezinin olduğu kısım sıklıkla erkeklerin ürolojik problemlerinin olduğu bölgedir.
SİSTOSKOPİ NASIL ÇALIŞIR?
Sistoskop, fiberoptik ışık kaynağı ve mercekleri olan teleskop benzeri bir tüptür. Özel mercekten, mesane içinin direkt karşısının, geniş açılı ve yan görüntüler alınarak değerlendirilmesine izin verir. Steril sıvı ile mesane bir balon gibi şişirilir. Bu doktorun muaynesine yardım eder. Sistoskop erkek ve kadın üretrasından kolaylıkla geçecek şekilde tasarlanmıştır.
SİSTOSKOPİ ESNASINDA NE OLUR?
Sizden, sistoskopi masasına sırtüstü yatmanız istenecek. Dizleriniz kaldırılacak ve bacaklarınız açılacak.
Ürolog ve bir hemşire sizinle birlikte olacak. Üretra ve çevresindeki dokular yıkanacak ve örtülecek. Genellikle çoğu erkeğe topikal anestezi yeterli olurken, bazı erkeklere genel anestezi gerekir. Sistoskop, üretraya geçirilir ve sistoskop içerisinden sıvı ile mesane doldurulur.
Muayeneden sonra, sistoskop çıkarılır. Evinize gidebilirsiniz ya da hastanede yatıyorsanız odanıza dönebilirsiniz. Doktorunuza;
Alerjiniz varsa (herhangi bir ilaç ya da anesteziye karşı) Gebe iseniz İlaç alıyorsanız söyleyiniz.